Skip to main content

बाढी कुर्दै त्रिपालमुनि

-बालिका चौधरी

बर्दियाको चेपाङ गाउँमा राखिएको साइरन एकोहोरो कराइराखेको थियो । लाग्थ्यो, ठूलै बाढी आउँदैछ । बबई नदी आज बहुलाउँदैछे । गत साल साउन अन्तिम साता । बिहानै जिल्लाको एक बैठकमा पुगेको थिएँ, द्वन्द्वपीडित महिलासम्बन्धी । नदीको अवस्था अलि जटिल भएपछि, समय अघि नै बैठक टुंग्याएर सीडीओ निस्किए । बबईको बबन्डर बुझ्न म जिल्ला रेडक्रस कार्यलय पुगेँ । ‘कृष्णसार क्षेत्रमा बाढी आइसक्यो, अब तुलापुरमा पनि खतरा छ,’ रेडक्रसको गोविन्द सरले भन्नुभयो । म हतार हतार निस्केँ । केही समस्या पर्न सक्छ भन्ने सोचेर चिनेजानेको भाइ निराजन चौधरीलाई पनि लिएर गएँ । केही बेरमै तीन किलोमिटर टाढाको म बस्ने घर तुलापुर पुग्यौं । कहिलेकाहीँ भलपानी बगेर आउने घर नजिकैको बुढी नदी चुपचाप थिई । आफ्नै सुरमा बग्दै थिई, मन्द मन्द । 

गुलरियाको हुलाकी सडकबाट ५० मिटर तल छ मेरी दिदीको घर । जहाँ मसँगै दिदीका तीन छोरीहरू थियौं । १७ वर्षीया सुनिता, १५ वर्षीया ममता र १२ वर्षीया मालती । भिनाजु दुबई हुनहुन्थ्यो, दिदी शिवपुर गाउँमा थिइन् । छोरीहरूको अभिभावक म नै थिएँ । स्थानीय रेडियोमा बबई बहुलाएको समाचार छ्पाछ्याप्ती थियो । यही हल्ला सुनेर होला सायद, नानीहरू छतमा बसेर रमाइलो हेर्ने सुरमा थिए । निराजन हातमा क्यामेरा बोकेर दृश्य कैद गर्ने सुरमा थिए । म छिटोछिटो घरको छतमा पुगेँ । टाढा टाढासम्म आँखा फैलाएर हेरेँ । 

हरियालीले हराभरा खेत । भर्खरै माटो समाउन सिकेका धानका बेर्नाहरू । हावाको संगीतसँगै नाच्दै थिए । सुस्त चलेको बतासले कुनै गर्जन बोकेको थिएन । मन दोधारमा राखेर म फेरि छतबाट तल ओर्लिएँ । चारकोठे घर । घरसँगै जोडिएको कुखुराको खोर । त्यहाँ भर्खरै हालिएका ८ सय जति साना चल्लाहरू चिर्बिराउँदै चर्दै थिए । घरबाट सय मिटर अघि अर्को खोर थियो । त्यहाँ हजार हाराहारीमा ठूलाठूला कुखुराहरू थिए, बेच्न तयार भएका । घर आडैमा केही बाख्राहरू उघ्रारहेका थिए । पाठापाठी वरपर बुर्कुसी मार्दै थिए । छिमेकी गोविन्द सर दौड्दै आए । भने, ‘बाढी आउँदैन भनेर ढुक्क हुनु भएन ।’ सबैजना मिलेर धान उनकै छततिर ओसार्न थाल्यौं । उनको घर हाम्रोभन्दा अग्लो थियो । फटाफट बाटाले बोरामा खन्याउँदै लैजान थाल्यौं । गोविन्द सरकी आमा वृद्धा थिइन् । हामीले उनलाई उचालेर बाटोपारि मन्दिरतिर अग्लो ठाउँमा लग्यौं ।
फेरि आफ्नै घरको छतमा पुगेर नियालें । अब भने मेरा आँखा ठूला ठूला हुन थाले । छाती ढक्क फुलेर आयो । देखेँ, बुढी नदी उर्लंदै थिई । उसको यस्तो रूप मैले कहिल्यै देखेको थिइनँ । बिस्तारै आफ्नो डिल मिच्दै ऊ हामीतिर तन्किँदै थिई । म आत्तिँदै तल झरेँ । 
बिस्तारै भेल खेततिर आउन थाल्यो । अनौठो कोलाहाल सुनेर बाख्राहरू चिच्याउन थाले । मैले तिनका डोरी फुकाइदिएँ । त्यसपछि उनीहरू दौडिहाले । पाठापाठीहरू आमाकै पछि गए । कुखुराको खोरको ढोका खोलेँ । चल्लाहरू हुर्रिएर निस्कन खोजे । बाटोपारिको छिमेकीहरू सघाउन आइपुगे । सकेसम्म चल्लाहरू छिमेकीका घरको अलि अग्लो कोठामा ओसार्न थाल्यौं । खोर घरनजिकै र चल्लाहरू साना भएकाले ओसार्न सजिलो भयो । त्यसपछि पर खोरबाट ठूला कुखुरा बोक्न थाल्यौं । घर के उक्लँदै थियौं, पानी आँगननेरै आइपुग्यो । म हान्निँदै, घरको मूलढोका लगाउन पुगेँ । पानी भित्रै पस्यो ।
चामल राख्ने ड्रम, थाल, अन्नका पोका, ओछ्यान, तकिया र भर्खरै खनेर भित्र्याइएका बेसारका सुठाहरू सबै पानी पानी हुन थाले । त्यही बेला कोठाभित्रै सर्प पस्यो । पानीदेखि नै डराउने मलाई त्यो दिन सर्पदेखि पनि डर लागेन । मैले धपाएर बाहिर निकालेँ । फेरि भित्र पस्यो । सोचेँ, उसको पनि बास डुबेको छ, आस खोजेको छ । फेरि धपाउन मन मानेन । मेरा किताब र जितेका प्रमाणपत्रहरू पानीमाथि तैरिन थाले । के समालुँ ? के नसमालुँ ? भक्कानिँदै फेरि बाहिरिएँ ।

बारीमा पानी लगाउने पानी तान्ने मेसिन सम्झेँ । कुखुराको दाना पिस्ने मेसिन सम्झेँ । यी दुवै पानीभित्रै बिलाइसकेका थिए, सार्न खोज्दाखोज्दै नभ्याएपछि । मैले हरेक दिन मुसारेर हुर्काएका ९ सय जति ठूला कुखुरा मेरै अघि पानीले प्याक्या प्याक्या भएर खोरमै सिध्दिएँ । त्यो पल न मैले बाढीको पानी रोक्न सकेँ, न आँखाको आँसु । 

यी मेरा वशका कुरा थिएनन् । पानी बढ्दै जान थालेपछि हिँडडुल गर्न गाह्रो हुन थाल्यो । हामी सबैजना छतमा गएर बस्यौंं । कतै धानको टुप्पो देखिन्छ कि भन्दै, परपरसम्म आँखा तन्काएर हेरेँ । सबैतिर सम्मै थियो, पानीको सतह । त्यही पानी पसेपछि, घरको सेफ्टी ट्याङ्की बुझिएर बाहिर आएछ । घरमा, न जाने कतै ठाउँ थियो, न खानेकुरा । रातभर छतमै बस्यौं । बिहान पानीको सतह घटिसकेको थियो । छिमेकीहरू सघाउन आए । कोही हिलो सोहर्न थाले । कोही बचेखुचेका भाँडाकुँडा सम्हाल्दिन थाले । केही दिनसम्म बिरामी पनि परेँ । सामान्य अवस्थामा आउन तीन महिनाभन्दा बढी लाग्यो मलाई ।

वर्ष बित्न लाग्दा पनि मलाई त्यो पलले अझै मनैदेखि हल्लाउँछ । त्यो बाढीले धेरै मान्छे बेपत्ता बनायो । बर्दिया बबईको बबन्डरले जिल्लाका सयौं घरको उठिबास भयो । दसैं खर्च, पुनस्र्थापना खर्चजस्ता नाममा सरकार आयो । दुई चरण गरी परिवार संख्याअनुसार ३ हजारदेखि बीस हजार हाराहारीको रकम राहत सहयोग गर्‍यो । केही दाल चामल दियो । बाँकी प्रतिबद्धताहरू सबै कागजमै रहे । घरै बगाएका, बगर बनाएकालाई केही त्रिपाल बाँड्यो । त्यो पनि आन्दोलन गरीगरी । सरकारसँग लड्दा लड्दै थाकेका लगभग ४३ बेघर परिवार नगरपालिकाका विभिन्न चौरमा अझै त्रिपालपुनि छन् । यो वर्ष बबई रिसाइन् भने उनीहरूसँग त्रिपाल पनि बाँकी रहँदैन ।

(चौधरीसँग भवसागर घिमिरेले गरेको कुराकानीमा आधारित)

प्रकाशित मिति: २०७२ जेष्ठ ३० ०९:३६
http://www.ekantipur.com/kantipur/2072/2/29/full-story/348385.html

Comments

Popular posts from this blog

मोबाइलको साटो पुस्तक

बाल मनोविज्ञानमा आधारित भएर लेख्नु आफैमा जटिल र चुनौती पुर्ण छ  । त्यसैमाथि सबै भन्दा सरल बनाउँनु पर्ने विषय पनि यहि रहेछ । बाल मस्तिस्कको सोचाइको धरातल फराकिलो बनाउँने  प्रयास म सधैं जारी नै राख्नेछु । बालबालिकाहरुलाइ आज राम्रा पुस्तक पढ्न दिँदा भोलीका दिनमा उनीहरुले रचनात्मक काम गर्न सक्छन् । हामी सबैले पढ्ने र पढाउँने बातावरण बनाउँन मद्दत गरौं । मेरा यी रचनाहरुमा चित्र कोरेर सुन्दर बनाइदिने नागरिक दैनिकका Dewen दाई र Yuwak जी, भाषामा सघाउने Shekhar दाई अनि प्रकाशनमा ल्याउँने Sangrila Book का Mani जीलाई धेरै धेरै धन्यवाद । म अछाम नपुगेको भए सायद यो बालकथा अाउँदैन्थ्यो होला । सन् २००९ मा Room to Read Nepal को कथा कार्यशालामा नअटाएको भए सायद 'हाम्रा खेलहरु' का बारेमा उबेला बाल कविता फुर्दैन्थ्यो । सधै‌ झै, छोराछोरीको हातमा मोबाइलको साटो पुस्तक दिउँ । उनीहरुका आँखा र दिमाग झनै तेजिलो हुनेछन् । अघिल्ला तीन कृती... माथिका तीन पुस्तकहरु ' पाठीलाई स्वेटर, भान्छामा चुट्किला, देउता खुशी हुनुभयो' तलका पुस्तक पसलहरुमा यस अघि नै आइसकेका छन् । नयाँ पुस्तक...

जाडोका चिसा उखान टुक्का

बिस्तारै बिस्तारै बढ्दै गरेको जाडोले विहान धेरै अबेर सम्म पनि हामीलाई बिस्तारामा सिरक भित्रै रोक्न सक्छ । झ्यालका पर्दा घामले नखोली कन हामी आफै खोल्न तम्सन पनि गाह्रो हुन्छ । विहानै तातो चियाको गिलासलाई ओठले चुम्न पाउँदा मात्र हात गोडा चलमलाउन थाल्छन् । अझ एका विहानै काममा जानु पर्ने वा कलेज जानु पर्नेलाई त जाडो कहिल्यै नआए हुन्थ्यो झै हुन्छ । यस्तो कठ्याङ्ग्रीने जाडोको बेलामा हाम्रा उखान टुक्काहरू कसरी बांगिने गर्छन्, यसबारेमा केही प्रसंग तल छ । तपाइलाई यो जाडो मौसम भरि न्यानो घामले माया गरोस शुभकामना ! जाडोले कामेको गोरुलाई बोरा ओढाउन सकिन्छ, सिरक ओडाउन सकिन्न अनिकालमा बिउ जोगाउनु, चिसोमा जिउ जोगाउनु चिसोले समाएको मान्छेलाई, आइसक्रिमले पनि लखेट्छ अर्काको आंङमा गन्जी लगाएको देख्ने, आफ्नो आंङमा जकेट लगाएको  नदेख्ने ? हिटरले पोलेको मान्छे, राइस कुक्कर देख्दा तर्सन्छ  थर्मस फुटे, तातो लुटे खाइ न पाइ, लेदर जकेट लाई  काम पाइनस छोरो, मोजामा आइरन लगाइ

लुते प्रशासन,लुरे लोकतन्त्र

प्रशासन लुतेकुकुर जस्तो भएको छ । नारा लगाउँदै हिडेका चार जना बन्दकर्ताहरूलाई गाडी सहित आएको दश जना पुलिसहरूले पहरा दिइराखेका थिए । उनीहरू भर्खरै मेरो कोठा अघिल्तिरबाट गए । ती चार जनाको डरमा यहाँ वरपरका चालीस भन्दा बढी सटरहरू ह्वार ह्वारति बन्द गरिए । न यो देश ती नाइके कहलिएकाहरूले कमाएका थिए, न उनीहरूको नुन खाएर हामी तंग्रिएका थिषैं । जुनसुकै पाटी किननहोस्, तिनीहरूलाई बन्द गर्ने अधिकार छैन र हामीलाई हामीले तिरेको करले बनाएको बाटोमा खुलेआम सवारी साधन चलाउने अधिकार छ । पसल खोल्ने अधिकार छ । व्यापार गर्ने अधिकार छ । तर खै अधिकारको सुरक्षा ? यहाँ त कुर्ची जोगाउनका लागि दलाल, घुसखोरी, दादागीरी चन्दागीरी र झण्डागिरी गर्नेहरूको मात्र सुरक्षा हुन थालेको छ । मेरो देशमा लोकतन्त्र आएर के भो त ?