सम्झना बिर्सना

म जीन्दगीको त्यो दिन कहिल्यै भुल्न सक्दिन जुन दिन सरकारी विद्यालयको वार्षिक शुल्क नबुझाएको भन्दै सात कक्षाको परिक्षा चल्दै गर्दा मलाइ हलबाट बाहीर पठाइयो । घरको  चुल्हो प्राय चिसो भैरहने हुँदा म आमा बाबु सामु मुख फोड्न सक्दैनथे त्यसबेला । त्यसैले एकान्तमा बसेर रुन्थे पनि । यसै गरि मेरा दाजु दीदी पनि कुना फर्केर रोएका यादहरु अझै ताजै छन मेरा मष्तिसकमा । भाइ बैनी पनि यो समस्याबाट अछुतो हुन सकेनन् त्यसबेला । खै के गरि विते ति स्कुलका दिनहरु जसले धन्नै मलाइ क्याम्पसको गेटसम्म ओरालेर गए । सँगसँगै धेरै प्रेरण मुलक पाठहरु पनि पढाए तिनले । त्यो बेला कुरकुरे वैष आएको र गएको पनि पत्तै पाइन भन्दा म गलत हुन्न जस्तो लाग्छ ।


त्यस्तै छप्पन्न सालताका पृथ्वी नारायण क्याम्पस पोखरामा प्रविणता प्रमाण पत्र तहको भौतीक शास्त्रमा भर्ना हुन पुगेको म भर्खर पन्ध्र वर्ष मात्र टेकेको थिए । क्याम्पसको खर्च धान्नको लागि मैले दाजु, दीदी ले झै विहान बेलुकी स्कुले भाइबैनीहरुलाइ ट्युसन पढाउनुको वीकल्प थिएन । यसमा मलाइ कुनै गुनासो पनि छैन । मेरा सर्कलमा धेरै साथीहरु थिए जो गाउँबाट खाली पकेट लिएर पढ्नका लागि पोखरा झरेका थिए । जस मध्य केहि तरकारी बेच्नका लागि बजारमा ठेलागाढा धकेल्दथे, पत्रीका बेच्नका लागि केहि साथीहरु साइकल कुदाउँदथे थे त केही म जस्तै ट्युसन पढाउने गर्दथे । आफुले काम गरेर खर्च चलाउनु परेपछि एक रुपैयाँको पनि कत्तिको महत्व हुँदो रहेछ मैले त्यसैबेला थाहा पाएको थिए ।
उबेला काम र पढाइ सँगसँगै लग्दा व्यस्त पनि भइन्थ्यो । व्यस्तताले गर्दा कुलतमा लाग्ने सम्भावना पनि रहदैनथ्यो । वीहान स्वअध्यन, दिनमा कलेज, साँझ ट्युसन, छुट्टीको समयमा सामाजीक संगसंस्थाहरुका कार्यक्रममा भाग लिनु, यसै गरि प्रवीणता प्रमाणपत्र तह सकीयो । त्यसताका प्रत्येक रात सुत्नु अघि एकघण्टाको समय उपन्यास, कथा, कविता आदीका कीताबहरु पढ्ने बानी परि सकेको थियो । पहिला पहिला क्याम्पसमा शोखको लागी लाइब्रेरी चाहर्ने मेरो बानी स्नातकमा गएर लतमा परिवर्तन भइसकेको थियो । जति ज्ञानको गहिराइमा पुग्न खोज्यो उति अज्ञानी भएको महसुस हुँदो रहेछ भन्ने मैले उबेला पहिलो पटक थाहा पाएको थिए । स्नातकको पढाइका क्रममा भने विभिन्न सामाजीक क्रीयाक्लापहरुमा आफुलाइ धेरै भिजाउन पाए । काम र पढाइ सँगसँगै लैजाँदा भोलि केहि राम्रो काम गर्न सक्छु भन्ने आत्मविश्वास पनि मनमा बढ्दै गयो । मेहनत, जाँगर पनि बटुल्दै गएँ । समयको उच्चतम सदुपयोग सँगै स्नातकमा पनि सफलता हात पारे । मेरा सफलताका पछाडी आफ्नो मेहनत त छँदै थियो तर सँग सँगै मेरो परिवार, मेरा गुरु तथा गुरुआमाहरु, अन्य अग्रजहरु लगायत सहपाठीहरुको म सदा ऋणी भएको छु । यस बेला विद्यालयका गुरुहरु श्याम पन्त, स्व.हरि अधिकारी तथा गुरुआमा स्व विष्णु गुरुङ्ग, क्याम्पसका प्राध्यापकहरु बी.के.झाँ, नवीन अधिकारी लगाएतका सम्पुर्णमा श्रद्धाले सधै मेरो शीर नीहुरिन्छ ।
विद्यालयबाट बामे सर्दै स्नातक सम्म आफ्नै घरपाइमै पढ्न पाएँ । सधै व्यस्तता र एउटै खालको दिनचर्याले मेरो मनस्थिति कुञ्जिएको भान भइरहेको थियो । स्नातकोत्तर पढ्दा भने पढाइलाइ मात्र प्रांथमीकता दिने सोच लिएर बैसठ्ठीताका कीर्तिपुर, काठमाण्डौं पसेको थिए र्। वीज्ञानको पढाइ, मान्छेको पेलाइ’ भन्ने चलन थियो त्यत्ती बेला सम्म पनि । साँच्चैनै यो विषयले म साह्रै गलत्त परिसकेको थिए । सामाजीक संघसंस्थामा काम गर्न थालेको दिन देखि मलाइ सामाजीक मुद्धाहरुमा बढी चाख लाग्न थालेको थियो । काठमाण्डौंमा मेरा अधिकांश सहपाठीहरु स्नातकोत्तरमा बिज्ञानबाट विषय परिवर्तन गरि अर्थशास्त्र पढ्न थालेकाले मलाइ पनि सामाजीक बिज्ञान न हो भनि चित्त बुझाउँने बाटो भयो । अर्थशास्त्र केन्द्रीय विभाग, कीर्तिपुरमा निक्कै मेहनत साथ पढ्न सुरु गरियो  । प्रथम वर्षसम्म त बल्ल तल्ल पढाइलाइ मात्र प्राथमिकता दिन सकें । तर नानी देखि लागेको बानी भनौं या के भनौं द्धितीय वर्षमा पढाइ मात्र भनेर बस्न मनले मानेन । मन मील्दो जागीर पाएपछि, दिनमा जागिर विहान बेलुकी पढाइ, घुम्दै फीर्दै रुम्झाटार । यस्तै गर्दै द्धीतिय वर्ष सकीयो । स्नातकोत्तरमा पनि रिजल्ट राम्र्रै भो ।

उबेला अत्ति व्यस्त हुनु पर्दा एक मन त जीन्दगीले मलाइ पिल्साएको अनुभव भएको थियो । तर जीन्दगी सहि थियो मेरो सोचाइ मात्र गलत । आज आएर मैले बुझ्दै छु यो कुरा ।  सफलताको बाटो पहिलाउँन सहज यात्राको कल्पना गर्नु सपना मात्र हो रै’छ । मलाइ थाहा छ म अझ धेरै पील्सन बाँकी छ, कामले, बिचारले र ज्ञानले । त्यो बस्तु मात्र हीरा बन्न सक्छ जसले धेरै राप र चाप सहन्छ । हामी सबै हिरा बन्ने प्रयत्न गर्नु पर्छ । भोगाइमा भन्नु पर्दा क्याम्पस जीवन एउटा तपस्या हो जस्तो लाग्यो । जो सहनशील भएर लागिपर्छ उसले ज्ञान हाँसील गर्छ । खट्टिन नसक्नेहरु पाखा लाग्छन, तपस्याबाट र सफलताबाट ।

भवसागर घिमिरे
(२००९ नोवेम्बेर)