मानबहादुरको मन भन्छ मरेरै भएपनि म माथि गएर मालिकसँग मेरो जिन्दगीको हिसाब माग्नेछु ।
सबैले मानबहादुर भन्छन् । धादीङ्गे रानामगर हुँम । वर्ष ७२ । मान्छे होचो । बाउ राणासाशन छँदा सरकारी पल्टनमा काम गर्थे । आमा घर धन्दा र खेतिपाती । एउटो दाइ थे । अर्की दिदी । बाउले नोकरी छिटै छोडे । गाइभैसी हेर्ने घाँसदाउरा खोज्ने । बारी जोत्ने बाली लगाउने । मुखमा माड पुर् याउन मरेरै काम गर्नु पथ्र्यो । बाले दाइलाइ घरमै अक्षर चिनाको याद छ । मैलेचाइ पढ्न पाइन् ।
घरमा खानपानगर्न मुस्किल पर्न थाल्यो । पन्ध्र सालमा काम खोज्दै हेटौंडा झरियो । कुल्लि बनेरै चार बर्ष बित्यो । दुइचार पैसा हात पथ्र्यो । चलेकै थियो । १९ सालमा पुष्प समशेरका छोरा महेशले घर बनाउने काममा बोलाए । लौंत भनेर गएँ । घरबनाउन खट्टिनेहरु धेरै थिए । राप्ती खोलाबाट पानी बोकेर ओसार्नु पथ्र्यो । कुनै बेला हात खाली हुन्थेन् । महिनौं काम गर्दा पनि ज्याला नपाउनेहरु भागे । न मैले पैसा पाएँ न भाग्न । काम नगरि सुखै थिएन ।
तिन वर्षमा ठूलो घर बन्यो । मैले उनिहरुको घर बनाए उनिहरुले मलाइ त्यही घरको नोकर बनाए । सधै ठूलाठूला कुरा गरेर मलाइ फकाउथे । म उनिहरुको कुरो पत्याएर काममा जोतिन्थे । विहानै उठेर म दुवो फूल टिप्थे उनिहरु देवता पुज्थे । म जुठाभाँडा मोल्थे उनीहरु मस्त बस्थे । म बिग्रे भत्केका ठाउँ मर्मत गर्थे उनीहरु रमाउथे ।
अर्काको घर सजाउँदा मैले आफ्नो घरजम बारे सोच्नै पाइन् । उनिहरु दिन्नथे । आफुसँग केहि थिएन । बिहे गरेर जहानलाइ के गरि पाल्नु ुतँ डल्लेलाइ मिल्ने केटी पाइदैन ।ु भनेर पनि जिस्काउथे कसैले त । साँच्ची अर्को कुरो साल त याद भएन । हेटौंडामै दुवो टिप्न जाँदा काल्नाबाट लडेर एकदिन म बज्ज्ाारिएछु । दुधमा मह मिलाएर पिलाएपछि बल्ल मेरो बक्के आयो रे । उपचार राम्ररी भएन् । उबेला यसै टर् यो । आचल दुखाइ बल्झिन्छ ।
पुष्प समशेरको सालोको घर बनाउन पनि मै खट्टिनु पर् यो । काम गर्दा फलामको बाल्टी खसेर त्यसको पिँधले मेरो दाइने खुट्टामा चोट पर् यो । माझ्झी र काइली औंला त च्वाट्टै । मैले धेरै दुःख पाएँ । पटक पटक भाग्दा पनि उनिहरुबाट पक्डिन्थे । कहिले नाराणगढमा समातिए त कहिले हेटौंडामै । फुत्कने बाटो कहिँ थिएन । घर जान्छु भन्दा पनि पाइन् । आफ्नो भाग्य सम्झेर एक्लै बसि धेरै रोएँ । पाँचपाँच पटक दाइको नाममा धादीङ्ग चिठ्ठी पनि पठाएँ । केहि जवाफ आएन । घरकाले माया मारेछन् भनि चित्त बुझाउनै पर् यो । पछि थाहा पाएँ बा आमा दुबै मरिसक्या रैुछन् । भाउजु पनि खसिसकेकि । बाले मर्ने बेलाँ मलाइ खोज्या थे रे एकै झल्को पनि देख्न पाइन् ।
धेरै वर्ष पछि तिन चार पटक कसो कसो घर पुगेको थिएँ । 'अब फर्केर नजा घरै बस' दाइ भन्दै थिए । तर के गर्नु हरेक पटक उनीहरुले चाँडो फर्की याँ तेरो धेरै पैसा जम्मा भुछ भन्थे । मेरो हिसाब त माग्नै पर् यो नी । सोझो मान्छे फर्कनै कर लाग्थ्यो । पछिल्लो पटक फक्र्या केहि वर्षमै दाइ पनि सकिएछन् । मैले ढिलोगरि पत्तो पाएँ । पैंतिस/चालीस वर्ष त समशेरहरुको सेवा गर्दै बित्यो । बूढो भएँ । पुष्प समशेर र उनकी जेठी बूढी मरे । मेरो कमाइ पाइन्नकि भन्ने ठूलो पिर पर् यो ।
त्यस्तै ५८/५९ मा होला पुष्पसमशेरकी जेठी छोरी माधुरी मैसाबले मलाइ हेटौंडाबाट काठमाडौं ल्याउँनु भो । वाँ सौंतेनीआमा काली राणासँग सँगै बस्नुहुन्थ्यो । यहाँ आएपछि पनि मलाइ न जुठाभाडाँले छोड्यो न घर धन्दा ले । कैंले कुखुरा हेर्थे त कैंले घर सफा गर्थे । काली राणासँग मैले मेरो यत्रो वर्षको हिसाब मागेँ । वहाँले धेरै किचकिच गर् यो भनेर हेप्न थाल्नु भो । हुनत उनका पैसा पनि धेरै ठाउँमा फसेको छ तर मैले मेरो हिसाब माग्न छोडीन् । म अब बूढो भुकाले उनका निम्ति बेकाम भएँ । मैले हिसाब गर्देउ भन्दै धेरै नै कर थालेँ । दिक्क परेका उनीहरुले एकदिन कोहि नभएको असहाय हो भन्दै मलाइ यो वृद्धाश्रममा छोडेर गए ।
तिन वर्षमा बिरलै भेट्न आउँने समशेर खलकले पुराना लुगा बिस्कुट सुर्ती लिएर आउथे । मेरो ज्यान सानो र चाक्लो । कुनै लुगा कस्सिलो हुन्थ्यो त कुनै ठूलो । म त्यत्ती कुरामा मान्ने वाला त छैन । मलाइ यत्रो वर्ष जोताएर मेरो जिन्दगी सके । भगवानले सब देखेका छन् ।
म मरे पछि पुष्पलाइ माथिनै गएर ुखै मेरो यत्रो वर्ष गरेको सेवाको हिसाब देऊ भन्ने छु । उनले त्यहाँ पैसा दिन सक्दैनन् थाहा छ । जिउको मासु नै काटेर भएपनि दिनु पर्छ मलाइ । देउताले जस्सै तिराउँछन् । मैले एकको दुइ हिसाबले असुल्नेछु । म मेरा आमा बालाइ पनि भेट्ने छु ।
अहिले पनि जिउ चलिन्जेल काम गर्न मन लाग्छ । आँगनमा इट्टा छाप्दैछु । बाटो सफा बनाउँछु । अरुलाइ काममा सघाउँछु । पोहोर मैले यहाँ पुरस्कार पनि पाएँ । 'राम्रो बानी भएको' भन्दै धेरै मान्छेका माझ ५०० दाम दिएर ताली पिटे । म खुसी भएँ । मरेपछि पनि मेरो जिउका कपडा अरु वूढावूढीले लगाउँछन । मेरा साथाँ मेरो हिसाब भएको भए अरुका दुखीका निम्ति काम आउथे । तर के गर्नु छैन ।
धादीङ्गको घर त के भो खै केहि पत्तो पा'छैन । मैले कहिल्यै कसैको नराम्रो चिताइन । नराम्रो गर्नेहरुमाथि पनि राम्रो व्यवहार गरेँ । तर सोझो भएपछि हेप्पिदो रहेछ । तर म भुल्ने छैन । जसरी पनि म पुष्पसमशेरसँग मेरो जिन्दगीको हिसाब नलिइ छोड्ने छैन ।
(नागरिक पत्रिकामा २०६६ ताका कार्यरत रहँदा तिनकुने नयाँ वानेश्वको बृद्धाश्रममा बस्ने मानबहादुरसँग मैले गरेको अप्रकाशित कुराकानी । )
it was touching !!
ReplyDelete