रातेको माया

"कुखुरी काँ" लौ आइतराज बाजेको घरमा राते बास्यो । उसले चार पाँच पटक चिच्चयाउँदा पनि बाजे बज्यैका आँखा खुलेनन् । उनीहरु त हिजो साँझै मज्जैले तोङ्बा खाएर सुतेका थिए । आइतराज बाजेलाई बिहान बिहानै बासेर निन्द्रा खल्बलाइदिने रातेको बानी कत्ति मन पर्दैन्थ्यो । बाजे बज्यै निन्द्रामा भएपनि रातेको निन्द्रा भने हटिसकेको थियो । रातेको ज्यान ठूलो । खोर सानो । उ सधैं बिहान आत्तिदै यसरी नै कराउने गथ्र्यो । सधैं झै आज पनि उसको खोरको छेस्कनी खोल्न सबिना दौडदै आइपुगी । "यसलाई कति चाँडै उज्यालो हुन्छ भने," उ कराउँदै रातेलाई खोर बाहिर निकाली "एकछिन सुत्न पनि दिन्न ।"



सबिना रिसाएको पत्तो पाएको रातेले गल्ति गरेझै टाउको निहुरायो । "भैगो काम थियो उठाइदियौं राम्रै भो" सबिना हाँसेर बोलेपछि भने राते बुरुक्क उप्रुेर घरको भर् याङमा पुग्यो । ज्यान तिनिक्क तन्काउँदै कुर्लन थाल्यो "कुखुरी काँ" । सबिना हाँस्दै पँधेरा तिर दकुरी । राते पनि उनैको पछि लाग्यो ।

***
सबिना ११ वर्षकी भइन् । उनको घर पूर्व पाँचथरको दुर्गम गाउँमा पर्छ । एकाबिहानै बाघमारा डाँडामाथि घाम उक्लेपछि मात्र उनको गाउँ उज्यालो हुँदै आउछ । सबिनालाई सानै देखि गाडी चढ्ने ठूलो रहर थियो । एक वर्ष अघि । जीप चढ्ने भनी उनले बाआमासँग धेरै नै जिद्धि गरी । छोरीको इच्छा पुर् याउन सबिनाका बा आमाले उनलाई घुमाउन इलाम बजार लाने भए । पहिलो पल्ट जीप चढ्न पाएकोमा उनी दंग थिइन् ।

गाउँको भिरालो र कच्ची बाटो । त्यसैमाथि बर्खाको बेला । जीपले जति तलमाथि उफारे पनि उनलाई कुनै हैरानी थिएन । उनी त आफू भन्दा पछि पछि दौडेझै गर्ने वरपरका रुखहरु हेर्दै मख्ख थिइन् । जीप भित्र र छतभरी टनाटन मान्छे थिए । एक्कसी जीप चिप्लेर मल्लातेभिर बाट तल खस्दा ८ जना त्यहीँ मरे । न उनका बा रहे न आमा । सबिनाको भाँच्चीएको हात भर्खरै हो निको भएको । बा आमा टोकुवा भनेर उनलाई आफन्तले माया मारे । बाउबाजेको सम्पत्ती पनि हडपदिए पछि उनले आफ्नो गाउँ भन्दा दुई दिन पर हिडेर आइतराज बाजेको घर छेउ आइपुगिन् । नचिनेकै भएपनि यी बाजेबज्यैले उनलाईसँगै राखे । सबिनाको खेल्ने साथी भनेको आइतराज बाजेको घरमा बाँकी रहेको त्यही एउटा रातो भाले हो । सबिनाले ुरातेु भनेर बोलाए पछि उ खुरुरुरु पछि लाउँछ ।
***

"ओइ राते यता न आइजाु सबिनाले भने पछि राते टक्क अडियो । उनले पँधेरामा गाग्री थापीन् । पानी भरेको गाग्री डोकोमा बोकेर उनी फेरि उकालो लागिन् । उनलाई आज धेरै काम भ्याउनु छ । बारीमा गहुँ छर्ने बेला भएको छ । मल बोकेन भने उनलाई खान पुग्दैन । सबिनाको झै आइतराज बाजे र देवीसरा बज्यैका पनि आफ्ना भन्ने कोहि छैनन् । छन् नी कसरी भन्नु १८ वर्ष अघि विदेश गएका छोरा तीर्थमानले उतै घरजम गरे । आमा बाको चटक्कै माया मारे । अब त बाजे बज्यैका सम्झनामा पनि आउन छाडे तीर्थमान ।
बाजे बज्यैका कमाइ पनि छैन् । आइतराज बाजे दिनभर घरमा चोया काढेर बस्छन् । बज्यै आँखा देख्दिनन् । पिढीँमै बसेर दिन काट्छिन् । सबिनाले जुटाएर पकाएपछि मात्र बाजे बज्यैलाई खान पुग्छ । उनीहरु सबिनालाई निक्कै माया गर्छन् । तर घरको रातो भाले देखेर भने आइतराजलाई कत्ति चित्त पर्दैन् । ुकुन दिन बेच्दिन्छु यसलाई लौरो देखाउँदै बाजे भालेसँग रिस पोख्छन् । बाजेको हातको लौंरो देखेपछि राते पनि पाँच हात पर बस्छ । सबिना भने बाजेलाई यस्तो नभन्नु भन्दै सम्झाउँछिन् । सबिनाकै कारणले बाजेले भाले बेच्न सकेका छैनन् । नत्र गाउँका हेडमास्टर डम्मर सरले रातेमाथि उहिल्यै आँखा लाइसकेका थिए । यो कुराको पत्तो रातेले मात्र हैन सबिनाले पनि पाइसकेकी थिइन् ।

***
रातेको पनि आफ्नै कथा छ । आफ्नी मायालु कुखुरीलाई स्यालले लगेपछि उ साँच्चै नै एक्लो भएको थियो । सबिना साथी पाएपछि भने उसको हिम्मत बढेको छ । रातेलाई सबिनाको धेरै चिन्ता लाग्छ । सबिना स्कुल नगएको ५ दिन भैसक्यो । स्कुलको परिक्षा शुल्क तिरेन भनेर डम्मरले सबिनालाई स्कुल आउन रोकेका छन् । बाजेलाई मात्र हैन यो कुरो रातेलाई पनि चित्त बुझेको छैन । सबिना दुखी छिन् । उनी बाजे बज्यैले नदेख्ने गरेर कसा्रपट्टी गएर रुन्छिन् पनि । सबिनाले आँशु लुकाउन खोजे पनि रातेले सबै कुरा देखेको छ । आफूले केही गर्न नसकेकोमा राते आँगनमा छट्टपटिदै यता उता गर्छ । "भाले मलाई बेच । त्यही पैसाले सबिनाको परिक्षा शुल्क तिरौंला" बाजेलाई डम्मर सरले एकदिन खुसुक्क यस्तै कुरा भने । रातेले डोको पछाडी बसेर यो कुरा सुनेको थियो ।
त्यही साँझ घरमा राते हरायो । सबिनाले खाना खाइन । डम्मरले कुरा गर्दा रातेले सुन्यो होला अनि बेच्छन भनेर भाग्यो भन्ने बाजेले अड्कल काटे । "रातेले मलाई यसरी छाडेर जाँदै जान्नु सबिनाले बाजेसँग जिद्धी गरिन् । बाजेले पनि सबिनालाई चिन्ता नगर्न भनि । सबिना साँच्चै नै निदाउन सकिन् त्यो रात ।

***
"कोहो" रातमा कसैले ढोका ढकढकाएको सुनेपछि डम्मर सर ढोका खोल्न आए । रातेले आफ्नो दाँतको चुच्चोले पो ढोका ढक्ढकाएको रहेछ । "ए भनेपछि आज मेरै आहार बन्न आइस क्या हैन" डम्मर सरले भनेपछि रातेले मुन्टो हल्लायो । आफूलाई काटेर खानु भनेर राते आफै आउँदा डम्मर दंग परे । रातेले आँशु झार्दै भन्यो "सबिनाको परिक्षा शुल्क तपाइले तिर्दिनुस् मलाई काटेर खानुस् ।" रातेले यसो भन्दा डम्मर सर अलमलमा परे । "मेरी कुखुरी मरेको धेरै भयो म उनैसँग जान्छु" रातेले पँखेटाले आँशु पुच्छ्दै भन्यो । यो सुनेर डम्मरको मन पनि भक्कानिएर आयो । उनले त्यसै रात रातेलाई बोकेर आइतराजको घर तिर लागे । उनीहरुले बाटोमा आइतराज र सबिनालाई भेटे । रातेलाई खोज्दै लाइट बाल्दै सबिना र आइतराज आएका रहेछन् । "आमा बाले त छाडेर गए तैले पनि छाडेर जान्छस्" राते लाई च्याप्प अंगाल्दै सबिना भक्कानिइन् । राते पनि धेरै रोयो । सबै कुरा डम्मरसरबाट थाहा पाएर आइतराज र सबिनालाई रातेको झन माया लागेर आयो ।
डम्मर सरले सबिनाको पारिवारीक अवस्था उनका बाबा आमाको मृत्यु बारेमा बल्ल पत्तो पाए । आफूले गरेको काम प्रति दुखी माने । सबिनाले अब विद्यालयमा पूर्ण छात्रवृत्ती पाइन् । सबै शुल्क विद्यालयले नै तिर्ने भयो । "कुखुरी काँ" सबिनाले पढ्न पाएपछि राते पनि निक्कै खुसी हुँदै हरेक बिहान भर् याङ उक्लेर बास्न थाल्यो । उसले अब आइतराजको पनि माया पाउन थाल्यो । आचकल त सबिना झोला बोकेर स्कुल जाने बेलामा राते पनि दाँतको चुच्चोले कलम बोकेर पछि पछि दकुर्न थालेको छ ।

(भवसागर घिमिरे-2067,Junkiri)

Comments