पर्यटकको स्वागतमा केटाकेटी

भवसागर घिमिरे
गोरखाको देउराली गाविस गोप्लिङ्गका प्रख्यात बूढाथोकी अहिले कक्षा ६ मा पढ्छन् । उनको स्कुलको नाम सनराइज आवासिय मावि हो । अभिषेक पन्तपनि सोही स्कुलको कक्षा २ मा पढ्छन् । उनीहरू आफ्नो गाउँलाई निक्कै माया गर्छ । हुन त आफू जन्मे हर्ुर्केको ठाउँलाई माया नगर्ने को होला र है ? उनी र उनका साथीहरू अहिले निक्कै उत्साहित भएका छन् । किनकी उनी बस्ने गाउँका आफन्तहरू सबै मिलेर गाउँमा पर्यटक भित्राउन लागि परेका छन् । गाउँमा पर्यटक भित्राउने उनीहरूले ठूलै योजना बनाएका छन् । पर्यटकीय गाउँ बनाउने सम्भावनाबारे केही महिना अगि गाउँमा भएको छलफलमा केटाकेटीपनि उर्लिएर पुगेका थिए ।

देउराली गाउँ तनहुँको आँबु खैरानिसँग उत्तरतिर जोडिएको छ । पर्ूवमा दरौंदी, पश्चिम दक्षिण मर्स्याङ्दी नदी, उत्तर पश्चिम तर्फऐतिहासिक गढी बूढीकोटको रखुवारी बीचको गाउँ 'पानको पात' जस्तै आकारमा फैलिएको छ । अहिले गाउँमा ११ सय घरधुरी नाघिसकेको अनुमान छ ।
के छ त त्रि्रो गाउँमा विशेष - सम्वाददाताको प्रश्नको उत्तर दिन थुप्रै केटाकेटीको ओइरो लाग्यो । अकला निमावी गोप्लिङ्गको कक्षा ६ मा पढ्ने अस्मिता भण्डारीसँगै धेरै भाइबहिनी छेवैमा आएर ओठ चलाउन थाले ।
उनीहरूको गाउँमा गोरखकाली रबर उद्योग, ६९ केभी क्षमताको मर्स्याङदी जलविद्युत गृह रहेछन् । दरौंदी र मर्स्याङ्दी नदीको दोभानमा रहेको ऐतिहासिक तथा धार्मीक स्थाल रामशाह घाट, अकला माईको मन्दिर र मस्याङ्दी बाँध पर्यटक डुलाउने आकर्षा ठाउँहरू छन् । भाइबहिनीले यी सबै कुरा एकै सास सुनाए ।


सोह्रौ शताब्दीका राजा रजौंटाहरूको किल्ल्ााको रूपमा रहेको बूढीकोट । ति रजौंटाले असारमा हिलो खेल्ने रानीखेतको संरक्षण गर्न सके धेरै पर्यटक गाउँमा ल्याउन सकिने कुरा उनीहरूले अभिभावकको छलफलबाट थाहा पाइसकेछन् ।
गाउँमा रहेको 'रानी ओढार' ले पनि ठूलो महत्व बोकेको छ । गाउँको फलफुल तथा तरकारी खेती, सल्ला सिसौं, लालीगुराँश, साल आदि रूखले भरिएका वन पनि पदयात्री लोभ्याउन तम्सिएका देखिन्थे ।
'पर्ूव मनकामना र पश्चिममा बन्दीपुर छ । उत्तरमा कालिका मन्दिर र दक्षिण तर्फछिम्केश्वरी मन्दिर छ' अकला निमावि कक्षा ८ का राजन अधिकारीका कुरा पनि सुनीरहुँ लाग्ने थियो । गाउँलाई पर्यटकीय गन्तव्य बनाउन तम्सिएका अभिभावकसँग हो मा हो मिलाउँदै थिए उनी ।

देउरालीमा मुख्यत क्षेत्री, मगर नेवार, बाहुन, दमाई, सार्की, तामाङ, सुनार, कामी, तथा नकर्मी, दर्राई जाति बसोबास गर्छन । यहाँको घाटुनाच, मारूनी, पाउँदुरे, चुड्का पनि निक्कै प्रख्यात छ । गाउँमा डमरू, ठेकी, मदानी, मादल, खैजडी जस्ता काठका कलात्मक सामान पनि बन्ने गर्छ । साथसाथै मकैका भुत्लाबाट बनाइने चकटी र परालबाट बनाइने गुन्द्री र थर्कटी पनि निक्कै प्रख्यात छ ।
'हामी त आमा बाबाहरूलाई काममा सघाउने हो' एक्टिभ ग्रिनल्याण्ड इंग्लिस बोर्डिङ स्कुलको कक्षा ४ मा पढ्ने सगुन थापा मगर हाँसे, 'गोराहरू आएभने हामी दही मोही खान दिन्छौं, गाउँ डुलाउँछौं अनि रमाइलो गराउँछौं ।' अनि अरु के के गर्र्छौ - प्रश्न सुनेर चम्बु फुच्चेले मुख खोले, 'हेल्लो भनेर अंग्रेजीमा कुरा पनि त गर्र्छौं नी ।' उसको चिप्लो कुरा सुनेर केटाकेटी गललल हाँसे । पर्यटक विदेशी मात्र नभइ देश भित्रैका पनि हुन्छन भन्ने कुरा भने उनीहरू पनि थाहा रहेछ ।
उनीहरूको गाविसमा कच्चिबाटो धेरै वडामा पुगेको छ । पक्कि सडकले केही वडालाई छोएको छ । गाउँमा भर्खर कच्चिबाटो खन्दाको मिठो सम्झना रहेछ धनेन्द्र बुढाथोकी, १३ लाई । बालज्वोती आवासीय मावी आबुखैरानीको कक्षा ६ पढ्ने उनीपनि साथीहरू झै उत्साहित भएका छन् । पढाइसँगै पर्यटकलाई स्वागत गर्ने काम सिक्न उनी आतुर देखिन्थे । 'अब त मर्स्याङ्दी बाँधमा पनि डुंगा चलाउने रे,' बुढाथोकीले हौसिदै भने, 'अब डुंगाबाट बाँध तरेर स्कुल जान पनि सजिलो हुने भो ।'

उनको घरको नजिकै आँपको बगैँचा छ । बगैँचामा खेल्न पनि मन पराउँछन् उनी । गर्मी छल्न मस्याङदी तीरमा पुग्छन् रे, पौडन् । उनको घर नजीकै छ मस्याङ्दी जलबिद्युत आयोजनाको बाँध । बाँध हालेको स्थान भन्दा पश्चिम तिर धेरै परको छेउमा उनी ट्युब बोकेर पुग्छन् । पानीको छेउ छेउ ट्युबमा बसेर तैरन्छन पनि । बल्छी लगाएर माछा पनि मार्छन् । अनि किन नहोस त रमाइलो -
यो कुरा सनर्राईज आवासीय मावी, कक्षा २ का अभिषेक पन्त पनि रमाइलो लागेछ । छेवैमा बसेर ठूला दाइहरूका कुरा सुनिरहेका थिए । दाइदिदीहरूले मच्चिमच्चि गरेका रमाइला कुरा सुनेर सानी बहिनी नमुना थापा पनि मसिना दाँत देखाउँदै खित्का छाड्दै थिइन् । कन्यादेवी प्राविमा कक्षा ३ पढ्दै गरेकी उनले तोते बोलि फुटाइन्, 'तँपाइ फेरि पनि आउनुस है घुम्न ।'