चिसो पानीमा झ्वाम्म

क्या मज्जा
दुइ महिना अघि अकस्मात घोषणा भएको राजमार्ग बन्दले हामी आठ घण्टा चितवनको फिस्लिङमा अड्कियौं । जेठको तातो मौसम, आठ आठ घण्टा, सडकमा के गर्ने त ? दिक्क परेका हामी दिन कटाउन नजिकै बगेको त्रिशुली तिर झर्यौं ।

भवसागर घिमिरे

अहिले निक्कै गर्मि बढेको छ । तिमी गर्मीमा के गर्र्छौ - आइसक्रिम बरफ खान्छौं, पँधेरो, धारोमा नुहाउन जान्छौं वा कुलोमा डुबुल्की माछौं होला हैन - यस्तो गर्मीमा अरूलाई झै तिमीलाई पनि त चिसो कुरा मन पर्छ होला, है - हो त, गर्मीले वातावरणको तापक्रम बढ्ने हुँदा हामी चिसोको खोजीमा हुन्छौं ।

दुइ महिना अघि अकस्मात घोषणा भएको राजमार्ग बन्दले हामी आठ घण्टा चितवनको फिस्लिङमा अड्कियौं । जेठको तातो मौसम, आठ आठ घण्टा, सडकमा के गर्ने त ? दिक्क परेका हामी दिन कटाउन नजिकै बगेको त्रिशुली तिर झर्यौं । यसै क्रममा खोलामा पौडदै गरेका साना भाइ कमल गुरूङ भेटिए ।

घाम चर्कन थालेपछि चितवन दारेचोक-९का १४ वर्षो गुरूङलाई कतिखेर त्रिशुलीमा पुगुँ जस्तो हुँदोरहेछ । खोलाको तिरमा पुगेपछि पानी छुनका लागि हत्तारिहाल्छन् उनी । 'म त पौंडी खेल्न पनि जान्ने छु' उनले भने, 'गर्मि भएपछि चिसोपानीमा डुब्नुको मज्जै बेग्लै हुन्छ ।'

कमल श्री र्सवशान्ति उच्च मावि कुरिनटारको कक्षा ८ का विद्यार्थी हुन् । उनका बाबा जागिरका लागि विदेश गएको डेढ वर्षबित्यो । उनका दाई फर्ुसतका बेला माछा मार्न घोकालिएर त्रिशुली र्झछन रे । घोका माछा मार्नका लागि बनाइएको एक भिन्दै प्रकारको पासो रहेछ ।

घर नजिकै रहेको त्रिशुलीका छेउछाउमा पौडन पाउँदा मज्जा आउने उनी बताउँछन् । पौडन राम्ररी आउँदो रहेछ गुरूङलाई । 'वल्लो छेउबाट पानीमा झवाम्म हाम फाल्यो, पल्लो कुनाबाट फुत्त निस्कने' कस्तो सिपालु है !


बाफरे बाफ

प्राय साथीसँग खेल्न बिदाका बेला पौडन आउने गर्दा रहेछन कमल । कसरी जाने त उनले पौडन - कसले सिकायो - 'छेउछेउमा खेल्दा खेल्दै आफ्फै सिकेको,' उनी हाँसे । उनले त आफै सिकेका रहेछन् । तर उनकै कक्षामा पढ्ने साथी मीनबहादुर गुरूङलाई भने पौडन उनका बाबाले सिकाउनु भएको रे । उनका बाबा किसान रहेछन् । घरमा साग, सिमी, भेन्टा घिरौला जस्ता तरकारी उत्पादन गरेर बजार पुर्याउछन् उनी । तर बेलाबेलामा हुने बन्दले धेरै तरकारीहरू घरमै कुहीने रहेछ ।

बन्द सम्झ्यो भने दिक्कलाग्ने उनलाई गर्मीका बेला पौंडन पाउँदा भने रमाइलो लाग्छ । 'रोलिङ हान्न चाही आउँदैन' मीनले भने, 'डर लाग्छ क्या ।' उनले ६ वर्षो उमेर देखि नै पानीमा तैरन सिकेछन् ।
फिस्लिङ चितवनको श्री राष्ट्रिय प्राविमा अध्ययनरत भरत विकलाई पनि राम्रोसँग पौंडन आउँछ । १२ वर्षा उनी कक्षा चारमा पुगेका छन् । पौडनका लागि त्रिशुली आएका उनको हामीसँग भेट भयो । कता खेल्छौं त पौंडी - प्रश्न सुनेपछि उनले भने, 'छेउछेउमा हो , बीचमा त भेल आएर लैजाने डर हुन्छ क्या ।' साथीहरूसँग पौडन आउँदा उनलाई बढी आनन्द आउँछ रे । एक्लै आउँदा मज्जा आउँदैन । पौडीका बीचबीचमा बालुवामा लडीबुडी खेल्नुको मज्जा पनि बेग्लै हुने भाइहरूले बताए ।

'बालुवामा खेल्यो अनि पानीमा पखाल्यो, यस्तै हो' विकले सुनाए । तर अब त पानी पर्ने क्रम बढ्न थालेको छ । खोलानालामा पनि पानीको सतह बढ्दै छ । यस्तो बेला खोलामा बाढी आउने सम्भावनापनि धेरै हुन्छ । जेठमा भेटिएका उनीहरूले असार र साउनका डरलाग्दा कुरा सुनाए । यो महिना भने उनीहरूखोलाका तिरमा कम जान्छन् । पानी धेरै धमिलो र खोला धेरै ठूलो हुन्छ । 'डुबाउने र बगाउने डरलेहामी कम आउँछौं' विकले भने ।

पौडनु स्वास्थ्यका लागि राम्रो हो । शहर बजारमा पौडी पोखरीमा पुगेरै भएपनि केही भाइबहिनीले पौडीनुको मज्जा लिएका हुन्छन् । गाउँघरमा भने नजिकै खोला, कुलो, नहर आदिमा गर्मीको याममा भाइबहिनीको लाम हुन्छ । तर गर्मीले आत्तिएको बेलामा पानी देख्ने बित्तिकै ख्यालै नगरि झवाम्म फाल हाल्नुभन्ने हुँदैन ।

हुन त पानी खेलाउनुको मज्जा पनि बेग्लै हुन्छ नी हैन - पौडीमा रमाउन र बिदा मनाउनका लागि धादीङमा वाटर किङडम नै बनाइएको छ । पानीमा रमाउनका लागि कृत्रीम रूपमा बाटर किङडम बनाइएको हो । काठमाडौं उपत्यकामा मात्र डेढ दर्जन बढी पौडीपोखरीहरू संचालनमा छन् । त्यसमा पनि उत्तिकै भिड लाग्ने गरेको छ । ठूला तारे होटलहरूमा पौडी पोखरीहरू बनाइएका छन् ।

पौडी एक राम्रो व्यायामपनि हो । तौल घटाउन, ढाड कम्मर जिउ दुखेको निको बनाउन र दिमागलाई चुस्त र स्फर्ुत राख्न का लागि धेरै जना पौडिन जाने गर्छन । मोटाइपन घटाउन र उचाइ बढाउनका लागि पनि पौडी निक्कै राम्रो मानिन्छ । टन्न खाना खाएर पौडनु भनृ हँुदैन । छालाका रोगीले सगोलमा पौडी खेल्नु हँदैन । रक्सी खाएर त झनै खेल्नु हुँदैन । यस्तो कुरा अरुलाई पनि सिकाउनु पर्छ ल ।

पौडी खेल्दा अझ अरुकुरामा पनि ध्यान दिनु पर्छ । पानी कति गहिरो छ - सफा छ छैन - केही भैहाल्यो भने जोगाउन साथी तथा अभिभावकहरू छन् कि छैनन् - यस्ता कुरामा धेरै ख्याल गर्नु पर्छ । सँगसँगै पौडन जानिएको छ छैन - जानेको भएपनि पानीको बहाब निक्कै बढी छ की - कतै बाढी आएको त छैन - यस्ता कुरामा निक्कै ध्यान दिनु पर्छ । पौडदै गर्दा जोशमा पानीको सतह नजाँचिकन, दक्ष नभईकन रोलिङ हान्ने । खोला वा पौडी पोखरीको बिचमा पुग्ने वा पारी जान कोशिश गर्ने काम जोखिम हुन सक्छ है ।

यी कुरा हामीलाई तिमी जस्तै साना भाइहरूले सुनाएका हुन् । गर्मी छल्न खोलातिरमा आइपुगेका बसका धेरै यात्रु, स्थानिय मान्छेसँगै साना साना खलासी भाइ पनि थिए के । त्यसैमा एक बसका खलासी भाई कुमार गुरूङ पनि पौडन तम्सिए । उनलाई त पानीमा रोलिङ पनि हान्न आउँदो रहेछ । उनीसँगै उनका दाईले बालुवामा पनि उल्टो जम्प हानेर देखाए । उनी त पोख्त थिए । तर तिमीहरूले भने यस्तो सिको गर्नु हुन्न है । यस्तो बेलामा चोटपटक लाग्ने र अपांग हुने सम्भावना पनि हुन्छ के ।

ए तान तान