बिरामी काठमाडौंको बयान

बा । आरामै हुनुहोला । रुघाखोकीबाहेक मलाई अरू ठीकै छ । बरु आमाको ग्यास्टि्रक कस्तो भो कुन्नि - जनैपुर्नेमा, छोरो घराँ'मुख देखाउन आएन भनेर दुःख नमान्नु होला । के गर्नु, ह्याँ कामको माचामाच, ऐले साल पनि पोहरकै झै न घर आउन पाइयो न जनै लाउन । बिहान बेलुकी दाल-भात खाइयो सक्किगो चाड ।

आज गाईजात्रा । तपाईं त्यहाँ भोक, झोक, रोग र शोकले मरेकाहरूको सम्झनामा निकाल्ने गाईजात्रा हेर्दै हुनु होला । म त ह्याँ सरकार बनाउनका लागि भइरा' राजनीतिक गाईजात्रा हेर्दैछु । कैले कस्को धोती फुस्कन्छ, कैले कस्को टोपी फुस्कन्छ, भरै नहुँदो रै'छ । कैले माओवादीले हावा खाने, कैले कांग्रेसले कावा खाने । जे भा'नी, चेपुवामा तपाईं हामी । भन्न त, डाडुले कुटेको श्रीमान् तरकारी थप्दा तर्सन्छ भन्छन् । तर खै यहाँ त कहिल्यै त्यस्तो भएन । जनताले नेतालाई झपार्नु झपारे, हपार्नु हपारे, कतिलाई त कोपारे पनि । सम्झाए बुझाए, उनका अघि आफ्ना आँखा रुझाए पनि । तर आखिराँ उही भो । बाह्रवर्षकुकुरको पुच्छर ढुङ्ग्रा हाल्यो ढुङ्ग्र्रै बाङ्गो । र्कुर्चीकै लडाइँमा जुग बिताउने भए यिनले । यिनै नेता ऊबेला ज्ञानेन्द्र सापले फुटबल बनाएर राजनीतिक टुँडिखेलमा पेनाल्टी हिर्काउँदा, जनताकै आँगना आएर पछ्छारिएका थे । लखतरान परेका तिनलाई हामीले जुस पेलेर तङ्ग्रायौं, सडकमा ओराल्यौं र सदनमा उकाल्यौं पनि । ऐले उनै हामीसँग टेढिए, बाङ्गिए र जलकुम्भी बनेर लोभ र लालचमा झाङ्गिए । अब त पूरै नाङ्गिनमात्र बाँकी छ ।


बा, तपाईंलाई सात साल, छ्यालीस साल र छपन्न सालमा ज्ञान भएझैँ मलाई पनि ऐले आएर र्छलङ्ग भो । जति चिप्ला कुरा गर्छन्, उति काला चिल्ला कार चढ्छन् । कार पनि काला, मन पनि काला । तपाईं हामी सधैँ तल, माथि उक्लने कोही उनका भतिजा कोही उनैका साला । विरुद्धमा बोल्यो कि ज्यान जाला भन्ना डर । यस्तै अचम्मको छ यहाँको कानुन र शासन पनि । अब हेर्नुस् न, जसको शक्ति छ उसलाई कानुन लाग्दैन । तपाईं हामीलाई भने ठाउँ-ठाउँमा कानुन लाग्छ । मेहनत मजदुरी गरेर खाँदादेखि खाएको जाँदासम्म कानुनले समात्छ हाम्लाई । कसैले यहाँ फोनबाट धम्काएर रकम असुले पनि भएकै छ, सित्तैमा मागेर हसुरे नि भएकै छ । रड भाला चलाएर छाला तार्दे नि भा'कै छ, गनी गनी बङ्गरा झार्दे नि भा'कै छ । ह्याँ त, न कर्मचारी न पत्रकार, न ड्राइभर न कलाकार, जसलाई पनि बल हुनेले कुट्न पाइन्छ, कुटेपछि पनि कारबाहीमा नपरी छुट्न पाइन्छ । काठमाडौंको बयान गरीसाध्य छैन बा, साँच्चै बिरामी भा'छ यो ।

नेपाल घायल निगम, आयल निगम बन्न नसक्दा हरेक पटकको डायलमा टेलिकमको नेर्टवर्क जस्तो पेट्रोल पम्पमा तेलको स्वीच अफ गरिएको जानकारीमात्र पाइन्छ । आयल बाँड्न तयार भएका दुइ/चार पम्पमा पनि साउने सोमबार पशुपतिको दर्शनमा लागेका भक्तजनको लाइनजस्तै भीड हुने गर्छ । मानौं सबै साथमा पूजाको थाली हैन पेट्रोलको टेङ्की खाली लिएर पम्प पुज्ने पालो कुरिरहेका छन् । बीच-बीचैमा प्रहरीका लाइन, सैनिकका लाइन, नेताका लाइन, जनताका लाइन धेरै लाइन लाग्ने गरेको छ । दादागिरी देखाउनेका एउटा लाइन, ग्यालिन बोक्नेका अर्का लाइन, सोझा मान्छेका सोझा लाइन बाङ्गा मान्छेका बाङ्गा लाइन, कोही 'पल्सर' कोही 'साइन' । हर रात हर दिन मेलै लाग्ने गर्छ । यो बिरामी काठमाडौंका रोगी मान्छे हामी, प्रचण्ड घाम र ट्राफिक जामको चपेटामा र्सार्वजनिक यातायातमा यात्रा गर्दा ब्वाइलर कुखुराझैं भएका छौं । मानौं हामीलाई साइकलको डन्डीमा उधोमुन्टो झुन्ड्याएर मृत्युदण्डका लागि लगिदैँछ वा हामीलाई होलसेलका सामानझैं गोदामतर्फलगिदैँछ । जहाँ पाता कसेर बाँधिन्छ, अनि बाकसभित्र खाँदिन्छ । असह्यै भइसक्यो अब त ।

बा, यो काठमाडौं हरबिहान चियाको चुस्की र धूवाँको ठूस्कीसँगै देश बिरामी भएको समाचार पढ्ने, सुन्ने र हेर्ने गर्छ । कर्णालीको बाटो पहिरोको ढुङ्गा र माटोले रोकियो, पूर्वको सडकमा बन्दको गन्ध बढ्यो, तर्राईमा बाढी, पहाडमा भोकमरी, सीमामा लुटपाट र चन्दा आतंकले सास्ती, सोफी खाँदा धोती न टोपी, मिस -रिस) नेपाल प्रतियोगिताको विरोधमा जुलुस, यस्तै-यस्तै समाचार हरदिन हुरीका पात पतिङ्गरझैं हुर्रेआउँछन् यहाँ । तर देशभरिका समाचार चाख मान्दै हेर्ने यो काठमाडौं आफैंभित्र पौडी खेलिरहेकी ढलमतीको कथाका बारे अनभिज्ञ बन्न खोज्छ । सास फेर्ने निर्जीवहरूको यो बस्तीमा भोक भएका झोक बोकेका तर भोजनविहीनहरूको कथा थाहा नपा'झैँ गर्छ । र्सर्टिफिकेटका खात बोकेर दर्ुइ हात जोड्दै दिनरात सहरमा टहलिनेका कथा, विदेश जानलाई एजुकेसन कन्सल्टेन्सी र म्यानपावर एजेन्सीमा लाम लाग्नेका कथा, थुप्रै कथा छन् । थुपै रोग छन् यहाँ । ती सबैबारे काठमाडौं बेखबर बन्न खोजिरा'छ ।

बा, ह्याँ त सबै असुरक्षित छन् । सब त्रसित छन् । अस्तिमात्रै घरमै छिरेर डाक्टरकी छोरीको अपहरण गरे रे । तपाईं हामीले जिताएका नेतारुले संविधान हैन काठमाडौंमा घर बनाउने सुरसार कस्याछन् भन्ने पनि सुनियो । यही घर भएकाले पनि कोठाभाडाको भत्ता बुझे रे । एकातिर भत्ता बुझनेहरू छन्, अर्कातिर बुझाउनेहरू छन् । मिर्गौला फेल भो, मुटुमा ब्याक लाग्यो भनेर आँखा रुझाउनेहरू छन् । धेरै नयाँ-नयाँ खबर छन् बा । उपराष्ट्रपतिले हिन्दीमा बोले, विद्यार्थीले सडकमा टाएर पोले । तै पनि आफैँ ठीक भन्दै झाले मुख खोले । क्या काइदाको कुरो हैन त बा - म्याद सकिएका मन्त्री पनि श्रीमती बोकेर ओलम्पिकतिर कुलेलम ठोके । यता ओलम्पिकमा कुस्ती खेल्न जानेहरू एर्पोटमै कुस्ती खेले, जान खोज्नेलाई रोक्न खोज्नेहरूले पेले, अन्तिममा प्रहरी गएर ठेले । थुप्रै विषय छन् यस्ता बा, जुन तपाईंलाई न भनेर साध्य छ, न सुनाएर सकिन्छ । बस यत्ति बुझनुस् काठमाडौं साँच्चै बिरामी भएको छ ।

-भवसागर घिमिरे
गाईजात्रा :