सेरोफेरो

एक महिना अघिको कुरा । बिजुली बजार, काठमाडौंको पुल पार गरेर नयाँ बानेश्वर चोक तिर म स्कुटर अघि बढाउँदै थिएँ । नयाँ बनेको देब्रे तर्फको पिच तिर अघि बढेँ । औषधि व्यवस्था विभागको अघिल्तिर पुगेपछि ठूलो खाल्डो खुल्लै रैछ, हेर्दै खंग्रङै भएँ । यसै त नयाँ सडक भनेर स्पिड धेरै नै हुन्छ साधनको । त्यसमाथि सडककै बीचमा यस्तो ठूलो खाल्डो ! खाल्डो भित्र फलामे छडहरू मान्छेको भुँडी उनुँला झै गरेर मुख आँ गरेर बसिरहेका छन् । खाल्डो कुर्न आडैमा जम्मा एउटो ढुंगो छ, त्यो पनि हात्तिको मुख जिराले छेकेजस्तो । मनै त्यस्सै अमिलो भयो । त्यस दिन सडक विभागलाई सराप्दै बाटो लागेँ । *** गएको हप्ता म केही इलेक्ट्रोनिक सामान किन्ने शिलशिलामा त्यही आसपासका पसल चाहर्दै थिएँ । फर्केर आउँदा सोही खाल्डो नेरैबाट कुद्नु पर्यो । त्यहाँ कुनै संकेत थिएन । जो कोही पनि सुरै सुरमा आउँदा बेसुरमा खसेर घाइते हुन सक्थ्यो । ज्यानै जान सक्थ्यो । मनै अमिलो भयो । स्कुटर एकैछिन साइड लगाएँ । यताउता हेरेँ । औषधी व्यवस्था विभागभित्र ठूलो रूख देखेँ । ‘त्यहाँको रुखको केही हाँगा काटेर यसमा गाड्दिनु पर्यो दाई,’  व्यवस्था विभागका गार्डला...

दुई उत्तीर्ण भएपछि कति कक्षा पुगिन्छ ? सायद तिम्रो उत्तर तीन हुन्छ । तर यो शैक्षिक सत्रमा उनी दुईबाट सोझै चार कक्षा उक्ले । डडेल्धुराको भाटागाउँमा १५ वर्षअघि जन्मेका नरेशराज भट्टराईको कुरा गर्दैछु म । उनी जन्मेको बाईस दिनमा बलिरहेको टुकी उनीमाथि पल्टियो । आगोले दाइने हातको अधाभाग मात्र हैन अनुहारपनि जल्यो । ‘त्यतिबेला मैले जीवनमा केही गर्न सक्दिन भनेर सबैले हार खाइसकेका थिए’ भक्तपुर महेश्वरी स्थानको स्वर्ग बालगृह आइपुगेका भट्टराईले भने, ‘अब म केही गरेर देखाउने छु ।’ खेलकुदमा विशेष चाख राख्ने भट्राई पढाईमा पनि तगडा छन् । उनको विद्यालय भक्तपुरकै कम्युनीकेटीभ इंग्लिस स्कुल हो । ‘गणित र विज्ञान विषय मन पर्छ’ उनले खुशीहुँदै भने,‘मैले टप पनि गरेको छु ।’ सबैको झै उनको जीवनमा पनि धेरै अफ्ठ्यारो परिस्थिति आए । जती अफ्ठ्यारा आइपरेपनि उनले हरेश भने खाएनन् । भट्राई आठवर्षको छँदा उनका बाबा बित्नु भयो । दुईभाइ, दुईदिदी र एक बहिनी बिचका माहिला सन्तान उनी एकै हातले भएपनि गाउँमा हलो जोत्ने गर्थे ।  दुईवर्ष पहिलेको कुरो । जलेको हात, मुहार जँचाउन मामासँग उनी बनेपा अस्पताल आएका थिए । त्यसैबेला उ...

ठूलो सभामा ‘पररर ताली बज्यो !’ यी ताली कुनै ठूला नेताले भाषण सुनेर बजाईएका भने हैनन् । सानी नानी पारूल राईले बोलेको साह्रै छोटो र मिठो मन्तव्य सुनेर तीनसय बढी दर्शकले बजाएका थिए । तिमीहरूलाई कौतुहल लाग्ला राईले के भनिन ? ‘हामीले पढ्न, लेख्न, खेल्न पाउनु पर्यो । विद्यालय बन्द हुनु भएन, दिक्क लाग्छ । सरमीसले पिट्नु भएन, दुख्छ । बस् यत्ति ।’ कार्यक्रम राजधानीमा चैत महिना भएको थियो । त्यहाँ देशका मन्त्री र अन्य ठूलाठूला व्यक्तिसँगै राई पनि मञ्चमा उक्लेकी थिईन् । राईले बोलेका यी थोरैकुरामा उनको धेरै भोगाइ र सन्देश लुकेको थियो । सिन्धुलीकी उनी चावहिल काठमाडौंको एक घर काम सघाउँछीन् । साथै समय मिलाएर अनौपचारिक शिक्षा पनि लिँदैछिन् । अनौपचारिक शिक्षा भनेको विद्यालय जान नसक्नेले लिने छुट्टै कक्षा हो ।