Children Books By Bhabasagar Ghimire

Water, sanitation, hygiene and nutrition in Nepal

This research briefing presents three case studies that demonstrate how we used insights from formative qualitative research to create public service announcements (PSAs) in 12 districts of mid- and far-western Nepal. We worked with local radio stations to target specific listener groups to influence individual, community and societal behaviour in relation to water, sanitation and hygiene (WASH), including menstrual hygiene and nutrition.

https://www.bbc.co.uk/mediaaction/publications-and-resources/research/briefings/asia/nepal/wash-2020?fbclid=IwAR1eOrNRROP-i0qvwpvPk7DNtX7v0hGtP21-8Yx3Fx6HgH5HIi4CFYD4XWc

Download Nepali Dictionary / नेपाली शब्दकोश

Download Nepali Dictionary / नेपाली शब्दकोश

https://drive.google.com/file/d/1R4mloO_oczZ-9-Qcqn0j0RoCCoizAX5J/view?usp=sharing

लेकसाइडमा 'च‌ंगा चैट' र 'हजुरबाको कथा'

किन हुर्किनुपर्छ बालसाहित्य? 

प्रश्न एउटा हो तर यसका उत्तर अनेक हुन सक्छन्।

बालबालिकाको कल्पनाशीलता बढाउन, पढ्ने बानी बसाउन, समाज र संस्कृति बुझाउन, भाषा विकास गराउन, बालसाहित्यले सघाइरहेको हुन्छ। लेखक हेमलता राई, भवसागर घिमिरे र पाठ्यक्रम निर्माणमा संलग्न शास्वत पराजुलीबीच नेपाल साहित्य महोत्सवको तेस्रो दिन पोखरामा यही विषयमा छलफल भयो।

अभिभावकलाई बालसाहित्य

–भवसागर घिमिरे

राजधानीको थापाथलीमा चलेको पुस्तक बिक्रिकक्ष । एक आमा आफ्नो त्यस्तै ९ वर्षे छोरा बल्ल तल्ल मनाउने प्रयासमा थिइन्, नेपाली बाल पुस्तक किन्नको लागि । उनको हातमा छोराले नै छानेका तीन अंग्रेजी बालपुस्तक पहिल्यै थिए । बजारमा के कस्ता पुस्तक आएका छन् ? जान्नका लागि केही घण्टाअघि देखि ¥याकहरू चाहर्दै गरेको मेरो ध्यान त्यो दृश्यले खिच्यो । आखिरीमा एक मात्र नेपाली बाल पुस्तक जबरजस्ती किनेर उनी छोरासहित बाहिरिइन् । उनीहरू गएपछि मेरा आँखामा पुस्तक कम प्रश्नहरू बढी नाँच्न थाले । किन त्यो बालकलाई नेपाली पुस्तक मन परेन ? के हामीले मन छुने सिर्जना पस्कन सकेनौं ?  कि अभिभावकले नै नेपाली बालसाहित्यलाई बुझ्न सकेनन् वा छोराछोरीलाई बुझाउन् सकेनन् ? प्रकाशन गृहहरूको लगानीमा कमजोरी रह्यो कि ? यी प्रश्नहरूबारे छलफलको ढोका उघार्ने प्रयत्न यहाँ गर्नेछु ।
हामी कस्ता लेखक
चालिसको दशक । दिदी र दाइ कक्षा चढेपछि । किताबको गाता झरेपछि मात्र मेरो हातमा स्कुले पाठ्यपुस्तक पर्थे । बाल साहित्य भनौ वा विश्व विज्ञान । हाम्रा निम्ति ति सबथोक थिए । पछिल्लो एक दशकमा भने बालसाहित्यमा पुस्तकको संख्या ह्वात्त बढ्यो । अहिलेसम्म तीन हजारभन्दा बढी संख्यामा प्रकाशित भैसकेका बाल पुस्तकमध्ये प्राथमिक तहका चित्र कथाको संख्या बढी छन् । माथिल्लो कक्षाका लागि उपन्यास र च्याप्टर बुक कम छन् । मातृभाषाका पुस्तक नगण्य छन् ।

यो पोखरा, त्यो पोखरा

पहिलाका घरहरूलाई रूखले छेक्थे  । अहिलेचाहिँ घरहरूले रूख मात्र होइन, हिमालै छेक्ने भइसकेका छन्  ।

सुन्दरताको नाममा कसरी कंक्रिटको सहर बन्दै गयो पोखरा भन्ने फरकपन झल्काउने पुस्तक ‘पोखरा ः हिजो र आज’ बजारमा आएको छ । विसं २०१० को दशकदेखि हालसम्मका तस्बिरहरू यस पुस्तकले समेटेको छ । पाँच दशकअघिदेखि क्यामरासँग रमाउन सुरु गरेका पोखरा निवासी विश्व शाक्यले पुस्तक प्रकाशनमा ल्याएका हुन् ।

नयाँ पुस्तालाई पुरानो पोखराको बारेमा जानकारी दिने अनि पुरानो पुस्तालाई आफू विगतमा हुर्केको पोखराको सम्झना पुस्तकले दिलाउनेमा शाक्य आशावादी छन् । ‘विकासका नाममा सुन्दरतामाथि थोपारिएको विकृतिबारेमा सचेत गराउने मेरो सोच हो,’ शाक्यले भने । पोखराको परिभाषालाई फेवाताल र लेकसाइडको परिधिमा मात्र घेराबन्दी गर्ने चलन धेरै छ । फेवातालसँगै संरक्षणको चुनौती खेपिरहेका लेखनाथका बेगनास, रूपा, न्युरेनी, दिपाङ, गुँडेजस्ता तालको पनि सहर हो पोखरा भन्ने पुस्तकले देखाउँछ ।
अहिले मोबाइलबाट तस्बिर खिच्ने र सामाजिक सञ्जालमा धुलाउने जमाना आएको छ । तैपनि फोटो पुस्तक प्रकाशित गर्ने सोच कसरी आयो त ? प्रश्न सुनेर उनी हाँसे, ‘एक दशक अघिदेखि मैले पोखरा ः हिजो र आज भन्ने फोटो स्तम्भ स्थानीय पत्रिकामा चलाउँथें, त्यसले तस्बिर संकलन गर्ने र प्रकाशित गर्ने सोच पलायो । संग्रह पनि हुन्छ अनि हात राखेर हेर्नुको मज्जा नै बेग्लै हुन्छ भन्ने सोचें ।’ विदेशीहरूमाझ पोखराको पर्यटन प्रचार गर्ने मनसायले पुस्तकमा अंग्रेजी र नेपाली दुवैमा भाषामा तस्बिरहरूको वर्णन गरिएको छ । डाक्टर हर्क गुरुङसहित दुई दर्जनभन्दा बढी स्वदेशी तथा विदेशीले खिचेका तस्बिरहरू पनि समावेश गरिएको छ यो पुस्तकमा । चार सय हाराहारी तस्बिर रहेको यो पुस्तकमा उनी आफैंले खिचेका तीन सयभन्दा बढी उहिले र अहिलेका पोखराका तस्बिरहरू छन् ।

बिहारको माया हिमालमा

चैत्र ९, २०७५भवसागर घिमिरे

काठमाडौँ — गएको साल, दसैंको बेला  । मनाङबाट बिहारको बेतिया जिल्ला जान हिँडेका ४१ वर्षे मलख यादवलाई वीरगन्जमा सीमा प्रहरीले रोक्यो  ।

साथैमा हिँडेकी २७ वर्षे काली घलेलाई भारत बेच्न लागेको आरोपमा उनीमाथि केरकार सुरु भयो । गोरखाकी कालीले आफूहरू बिहे गरेर घर जान लागेको बताइन् । मलखले पनि सही थपे । भारतको कोठीमा सयौं नेपाली चेली बेचिएको परिवेशमा नेपाल प्रहरी सजिलै यो कुरा मान्न तयार भएन ।

मनसुनमा मनाङ

काठमाडौँ — कसोकसो कछुवाकै गति भए पनि झन्डै ९ घन्टाको यात्रापछि चामे पुगियो । मनसुनमा मन्द निदाएको गाउँ । सिमसिम पानी । कालो दाल, काउली र आलुको तरकारी । एक थाल भात सर्लक्कै सकियो । मनमा बुंङ, ताल गाउँ, च्याम्चे, तिमाङका झरनाको सम्झना बोकेर मस्त निदाइयो पनि । पहिला अत्यासलाग्दो थकाइ, पछि गहिरो निद्रा । सायद यात्राको मिठास नै यही होला ।

मनाङ घुम्न कहिले जाने ? धेरैको उत्तर दसैंतिहारताका हुन्छ । त्यति बेला तिलिचो चुम्ने र थोराङ्ला हुँदै अन्नपूर्ण सर्किट घुम्ने पर्यटकको लर्कोले काठमाडौं असनको झल्को दिन्छ । यसपालि मेरो यात्रा भने बेमौसमी रहयो, साउनको झरीमा । पदमार्गमा पर्ने पिसाङ, भ्राका र मनाङ गाउँमा सिंचाइसम्बन्धी अनुसन्धानमा सघाउनु मुख्य काम थियो । साथमा थिए एरिजोना विश्वविद्यलय अमेरिकामा विद्यावारिधि गर्दै गरेका गाउँले दाइ जगदीश पराजुली । उनी व्यवस्थित सिंचाइ प्रणालीका बारेमा अनुसन्धान गर्दै थिए । नयाँ ठाउँ घुम्ने, नयाँ मान्छे भेट्ने र कथा लेख्ने हुटहुटी मनमा कुद्दै थियो । यही हुटहुटीसँगै सुरु भयो मनाङ यात्रा । समय दुई साता, गत साउनको दोस्रो साता ।

पानीको कहर 
हामीले टेक्दा बेसीसहर शान्त थियो । त्यहाँबाट चामेका लागि बिहान ११ बजे छुटेको जिपका ड्राइभर थिए, चितवनका कृष्ण गुरुङ । ठूला पहाड खोपेर बनाइएको ६५ किमिको कच्ची सडक । गर्जेको मस्र्याङ्दी छेउछाउको यात्रा । बीचमा तर्नुपर्ने केही थान काठेपुल । अनि पुलैबिना तर्नुपर्ने म्यार्दी र तिमाङ खोला । पहिरोको उच्च जोखिम रहेको सडकमा ६ घन्टाभन्दा बढीको यात्रा । लमजुङ र मनांङका पहाडभन्दा त्यसलाई सहज पार गर्नुपर्ने चुनौतीको पहाड ठूलो लाग्यो मलाई ।

एउटा खाली पाना

जसमा कोरिन सक्थ्योे करौडा तालीका कविता जसमा बन्न सक्थ्योे अरबौं बिम्बका चित्र जबरजस्ती खरानी पारियो एउटा खाली पाना जसले काँधमा थाप्न सक्थ्यो यो देशको भविष्य एउटा खाली पाना निर्मला, पुष्पा, माया तपाई कै दिदी, बहिनी र चेली उहि, एउटा खाली पाना । #JusticeForNirmala

छोरी निदाइन्...

हाम्रो देखासिकीमै। दुई वर्ष पुग्दा नपुग्दै छोरीले कलम समाउन थालिन्। उनको रूची देखेर, मैले उनलाई बाह्र रंगका कलमहरू ल्याइदिएँ। ती सबै कलम एकैपटक समाएर सेतो पानामा घेरो बनाउँदा रंगिन इन्द्रेणी बन्यो। छोरीले खुशीहुँदै ताली बजाईन्। कापीमा कोरिन्। किताबमा कोरिन्। भुइँ, भित्तामा कोरिन्। अनि रंगहरूसँग खेल्दा खेल्दै रंगको बट्टानै च्यापेर मस्त निदाइन्।

उनी निदाउँदा उनी मात्र निदाइनन्, मेरा निम्ति सारा संसार निदायो। आडैको उनको गुडिया निदायो। उनले खेल्ने बल निदायो। अनि निदायो उनले सुम्सुम्याउँने भाँडाकुटीहरू। लाग्यो रुखहरूले पात हल्लाउन बिर्से। हिड्दै गरेका मान्छेहरू टक्क अडिए। घुम्दै गरेको पृथ्वीले थकाइ मार्‍यो। मैले लामो सास फेरेँ। उनले च्यापेका रंगहरू बिस्तारै झिकेर सिरानी पछाडि राखिदिएँ। उनलाई पातलो पच्छ्यौरा ओढाइदिएँ। बिरालो चालमा कोठा बाहिर आएँ। दिनको हल्लाखल्ला बीच मनमनै प्रार्थना गरेँ, ‘छोरी निदाईन्, कसैले हल्ला नगरून्।’ तै पनि आजकल  शहरमा धेरै हल्ला हुन थालेको छ। छिमेकमा बन्दै गरेको घर। काठमा खुर्किन सकिनसकि कुद्दै गरेको मेसिनले उनलाई केही बेरमै उठाइदियो। उठ्ने बित्तिकै उनले फेरि उही रंगहरू खोजिन्।